نشاط، زیبایی و سلامتی افراد جامعه

سینرژی لبو پخته و شیره انگور: راهکاری طبیعی برای تقویت گوارش و بهینه‌سازی جذب ویتامین‌ها

نویسنده: رضا کیائی پور 

محقق طب کهن ایرانی 
 

در مکتب طب ایرانی و علم تغذیه مدرن،توجه به ترکیبات غذایی برای حداکثرسازی فواید سلامتی، امری کلیدی است. یکی از این ترکیبات ارزشمند، مصرف همزمان لبو پخته با شیره انگور (دوشاب) است. این ترکیب نه تنها یک خوراکی لذیذ و انرژیزا محسوب می‌شود، بلکه به دلیل هم‌افزایی (سینرژی) اجزای آن، تأثیرات شگرفی بر سلامت دستگاه گوارش و بهبود جذب ریزمغذی‌ها دارد. این مقاله به بررسی علمی خواص این ترکیب و زمان بهینه مصرف آن می‌پردازد.
 

بخش اول: تحلیل اجزای تشکیل‌دهنده از منظر علمی و طب ایرانی

1️⃣ لبو (چغندر پخته):

منبع نیترات طبیعی: لبو سرشار از نیترات‌های غذایی است که در بدن به اکسید نیتریک تبدیل می‌شوند. اکسید نیتریک یک گشادکننده عروق است که علاوه بر بهبود سلامت قلبی-عروقی، جریان خون را در مخاط دستگاه گوارش افزایش می‌دهد. این امر منجر به بهبود عملکرد سلول‌های جذب‌کننده روده و ترشح آنزیم‌های گوارشی می‌شود.

فیبر فراوان: لبو حاوی مقادیر قابل توجهی فیبر محلول و نامحلول است. فیبر نامحلول با افزایش حجم مدفوع به دفع منظم و پیشگیری از یبوست کمک می‌کند. فیبر محلول نیز به عنوان یک پری‌بیوتیک، غذای مورد نیاز باکتری‌های مفید روده (پروبیوتیک‌ها) را فراهم کرده و به سلامت میکروبیوم روده و در نهایت جذب بهتر مواد غذایی کمک می‌کند.

ویتامین‌ها و مواد معدنی: لبو منبع عالی فولات (ویتامین B۹)، پتاسیم، منگنز، آهن و ویتامین C است. وجود ویتامین C در کنار آهن غیرهِم (گیاهی) لبو، به جذب بهتر این ماده معدنی در روده کمک شایانی می‌کند.
 

2️⃣ شیره انگور (دوشاب):

انرژی سریع‌الوصول: شیره انگور سرشار از قندهای ساده مانند گلوکز و فروکتوز است. این قندها بدون نیاز به هضم پیچیده، به سرعت جذب جریان خون شده و یک منبع انرژی فوری برای سلول‌ها، از جمله سلول‌های روده، فراهم می‌کنند. این انرژی برای فرآیندهای فعال گوارش و جذب ضروری است.

طبع گرم و ملین: در طب ایرانی، شیره انگور دارای طبع گرم و تر است و اثر ملین و نرم‌کننده دستگاه گوارش دارد. این خاصیت به دفع آسان‌تر و جلوگیری از خشکی روده‌ها کمک می‌کند.

املاح معدنی: شیره انگور حاوی آهن، پتاسیم، کلسیم و منیزیم است. مصرف آن همراه لبو، غلظت این املاح را در یک وعده غذایی افزایش می‌دهد.
 

بخش دوم: خواص سینرژیک (هم‌افزایی) ترکیب لبو پخته و شیره انگور

1️⃣ بهینه‌سازی گوارش:

پیشگیری و رفع یبوست: ترکیب فیبر لبو و خاصیت ملین شیره انگور، یک ترکیب ایده‌آل برای تنظیم عملکرد روده و مقابله با یبوست است. این ترکیب مدفوع را حجیم و نرم می‌کند و دفع را تسهیل می‌نماید.

تقویت باکتری‌های مفید روده: فیبر لبو (به‌عنوان پری‌بیوتیک) و قندهای ساده شیره انگور (در مقادیر متعادل) می‌توانند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های مفید روده فراهم کنند. یک میکروبیوم سالم روده، کلید گوارش کارآمد، سنتز برخی ویتامین‌ها (مانند ویتامین K و برخی ویتامین‌های گروه B) و سلامت کلی سیستم ایمنی است.
 

2️⃣ افزایش جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی:

جذب آهن: همان‌طور که ذکر شد، ویتامین C موجود در لبو به جذب آهن غیرهِم موجود در خود لبو و همچنین آهن موجود در شیره انگور کمک می‌کند. این موضوع این ترکیب را به یک گزینه عالی برای افراد مبتلا به کم‌خونی فقر آهن یا افراد در معرض خطر (مانند زنان) تبدیل می‌کند.

تأمین کوآنزیم‌های لازم برای متابولیسم: ویتامین‌های گروه B (مانند فولات از لبو) برای متابولیسم انرژی و جذب سایر مواد مغذی ضروری هستند. قندهای ساده شیره انگور انرژی فوری برای فرآیندهای جذب که نیاز به انرژی دارند (جذب فعال) فراهم می‌کنند.
 

3️⃣ تقویت کلی سیستم گوارش:

افزایش جریان خون به روده‌ها به دلیل وجود نیترات لبو، باعث تقویت سلامت سلول‌های پوششی روده و تسریع ترمیم آن‌ها می‌شود.

خاصیت ضدالتهابی لبو (به دلیل ترکیباتی مانند بتالائین) می‌تواند به کاهش التهاب احتمالی در دیواره روده کمک کند.
 

بخش سوم: زمان و روش مصرف بهینه

· بهترین زمان مصرف: مصرف این ترکیب به عنوان یک صبحانه مقوی یا یک عصرانه انرژیزا بسیار ایده‌آل است. مصرف آن در صبح به تأمین انرژی پایدار برای شروع روز و تنظیم گوارش در طول روز کمک می‌کند. مصرف آن به عنوان عصرانه نیز می‌تواند از هوس‌های غذایی ناسالم جلوگیری کرده و انرژی از دست رفته را بازگرداند.

 روش تهیه:

  1️⃣ لبوها را به طور کامل بپزید تا نرم شوند (ترجیحاً روش بخارپز یا آب‌پز با حداقل آب).

  2️⃣ پس از پخت و کمی خنک شدن، پوست آن را جدا کنید.

  3️⃣ به اندازه یک قاشق غذاخوری تا یک چهارم لیوان شیره انگور طبیعی و باکیفیت به هر پورت از لبوهای پخته شده اضافه کنید.

  4️⃣ می‌توانید برای طعم دار کردن، مقدار بسیار اندکی پودر دارچین نیز اضافه نمایید (دارچین خود به هضم بهتر کمک می‌کند).
 

هشدارها و ملاحظات:

♦️ به دلیل وجود قند طبیعی در هر دو ماده، افراد مبتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین باید در مصرف این ترکیب احتیاط کرده و حتماً با پزشک خود مشورت نمایند و آن را در مقادیر بسیار کم و همراه با منبع پروتئین یا چربی سالم مصرف کنند تا از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری شود.

♦️ به دلیل خاصیت ملین بودن، مصرف بیش از حد آن ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد نفخ یا اسهال خفیف شود. بنابراین moderation (میانه‌روی) کلید بهره‌مندی از فواید آن است.

♦️ از شیره انگور طبیعی و فاقد افزودنی‌های شیمیایی استفاده کنید.
 

ترکیب لبو پخته و شیره انگور،نمونه‌ای درخشان از هم‌افزایی بین مواد غذایی در طب ایرانی و علم تغذیه مدرن است. این ترکیب با مکانیسم‌های مختلف از جمله بهبود جریان خون روده، تأمین فیبر و پری‌بیوتیک، ایجاد تعادل در میکروبیوم روده و تسهیل جذب آهن و سایر املاح، به عنوان یک راهکار غذایی قدرتمند برای تقویت سلامت گوارش و بهینه‌سازی جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی عمل می‌کند. گنجاندن متعادل این خوراکی مقوی در رژیم غذایی می‌تواند گامی مؤثر در جهت ارتقای سلامت عمومی باشد.
 

منابع برای مطالعه بیشتر:

1. Clifford, T., et al. (2015). The potential benefits of red beetroot supplementation in health and disease.

2. Mirmiran, P., et al. (2020). Functional foods in the management of obesity and type 2 diabetes: A review.

3. منابع معتبر طب ایرانی همچون قانون در طب" ابن سینا و ذخیره خوارزمشاهی جرجانی در مورد خواص چغندر و شیره انگور.